Yanıklarda ilk tedavi hakkında pekçok yanlış yaklaşım halk arasında yer etmiş durumda ve bu kulaktan dolma bilgiler yanıkların bazen daha fazla derinleşmesine ya da geç iyileşmesine neden olabiliyor.
Yanıklarda ilk müdahale ile ilgili tüm bireylerin bilinçli olması gerekir. Çünkü yanıklar ev ya da iş kazası olarak ülkemizde oldukça sık görülmektedir.
Yanıklarda İlk Müdahalede yanık şekli önemli mi?
Yanıklarda ilk müdahalede önemli olan yanına neden olan etkenin ortamdan uzaklaştırılmasıdır. Elektrikle oluşan yanıklarda elektrik akımının kesilmesi, kimyasal yanıklarda etkene maruziyetin ortadan kaldırılması, sıcak su ve alev yanıklarında yine bu etkenlerin kişiye temasının engellenmesi ilk yapılması gereken müdahaledir. Eğer yanık farklı travmalar ile birlikte ise başak vücut travmaları olup olmadığı tespit edilmeli ve ona göre transfer edilmelidir.
Yanıklarda İlk Müdahalede hangi noktalar önemlidir?
Yanıklarda ilk müdahalede sıcak ya da kimyasalla temas eden bölgenin bol su ile yıkanması önemlidir. Oda sıcaklığındaki su ile 5-10 dk lık yıkama yanık bölgesindeki termal hasarı azaltır, kimyasal yanıklarda ise etkenin daha derine ulaşarak yanık derinliğini artırmasını engeller. Bol su ile yıkadıktan sonra temiz bir bezle sarılarak sağlık merkezine erişim sağlanmalıdır. Yanıklara ilk müdahalede yanık derinliği ve genişliği de önemlidir. Kızarıklık şeklindeki 1.derece yüzeysel ve çok geniş olmayan yanıklarda bol su ile yıkma sonrası belirgin rahatlama olur hatta kişi bazen sağlık kuruluşuna başvurmadan da bu tür yanıkları evde antibiyotikli kremler tedavi edebilir. Ancak halk arasında "su toplaması" denilen bül oluşan 2.derece yanıkların tedavisi doktor kontrolünde yapılmalıdır. Elektrik yanıklarında da dışardan görülen hasar az olabilir ancak iç organlar çok etkilenebilir. Bu nedenle ilk müdahaleden sonra mutlaka sağlık merkezine başvurulmalıdır.
Yanıklarda İlk Müdahalede yapılmaması gerekenler nelerdir?
Yanıklara ilk müdahalede halk arasında yaygın olan diş macunu ,salça,yumurta akı ,elma suyu sürmek yanıkların derinleşmesine veya iyileşmesinin gecikmesine neden olabilir. Bu nedenle öncelikle su ile yıkayarak termal ya da kimyasal hasarı azaltın ve temiz bir bezle yanık bölgesini kuruladıktan sonra en yakın sağlık kuruluşuna başvurun.
Yanıklara İlk Müdahaleden Sonra ne yapılır?
Yanıklara ilk müdahale evde ve başvurulan sağlık kuruluşunda yapıldıktan sonra çoğu yanık vakası ayaktan pansumanlarla izlenerek tedavi edilir. Bazı yanık olgularının ise yatırılarak tedavi edilmesi önerilir. Çocuk ve yaşlılarda vücut alanının % 20 inden,erişkinde % 25 inden fazlasını içeren 2.derece yanıklar, 3.derece tüm yanıklar, elektrik yanıkları, kimyasal yanıklar, yüz/el/ genital bölge gibi alanları içeren yanıklar, duman zehirlenmesi ile birlikte olan yanıklar, ek travmalarla birlikte olan yanıklar, yüksek riskli hastalıklara sahip kişilerde oluşan yanıklar mevcutsa yatırılarak tedavi edilmesi önerilir.
Yanıklara ilk müdahale yapıldıktan sonra genel olarak yatırılması gereken olgular tam teşekküllü yanık ünitelerinde takip edilerek tedavi edilir.
Op.Dr.Nurgül ALTUNTAŞ
Kocaeli